RODZINNA OPIEKA ZASTĘPCZA
Marek Liciński
Federacja na rzecz Reintegracji Społecznej
Towarzystwo Psychoprofilaktyczne
RODZINNA OPIEKA ZASTĘPCZA – standardy postępowania
A. Przygotowanie rodziny naturalnej i dzieci do ROZ
1. Profesjonalna, intensywna, wszechstronna pomoc rodzinie naturalnej w kryzysie (2-3 lata)
2. Uzyskanie akceptacji przez rodzinę naturalną (RN) skierowania dzieci do rodziny zastępczej (RZ)
3. Zapewnienie możliwości swobodnego kontaktu dzieci z rodziną naturalną (RZ blisko, brak ograniczeń kontaktu z RN)
4. Stopniowe przejmowanie opieki nad dzieckiem przez RZ np. poprzez etap rodziny zaprzyjaźnionej
5. Uzyskanie wzajemnej akceptacji dziecka i RZ
6. Uzyskanie adekwatnych oczekiwań dziecka wobec RZ – przygotowanie dziecka
7. Traktowanie przez RZ opieki nad dzieckiem jako okresowej, doraźnej
8. Dalsza pomoc RN po skierowaniu dziecka do RZ, dająca szansę na powrót dzieci
B. Przygotowanie dziecka z domu dziecka do ROZ
1. Adekwatna kwalifikacja dzieci z DD do ROZ (najmłodsze, najmniej zdemoralizowane)
2. Stopniowe przejmowanie (min. 3 miesiące) opieki nad dzieckiem przez RZ np. poprzez etap rodziny zaprzyjaźnionej
3. Uzyskanie wzajemnej akceptacji dziecka i RZ
4. Uzyskanie adekwatnych oczekiwań dziecka wobec RZ – przygotowanie dziecka
a. w zakresie warunków opieki w rodzinie zastępczej,
b. w zakresie relacji z dziećmi naturalnymi rodziny zastępczej,
c. w zakresie respektowania zasad i ograniczeń swobody,
d. w zakresie respektowania warunków bezpieczeństwa i cudzej własności,
e. w zakresie gotowości do stałości i trwałości zasad i umów,
f. w zakresie gotowości do pracy nad sobą i zmian.
5. Zapewnienie możliwości swobodnego kontaktu dzieci z RN (RZ blisko RN, brak ograniczeń kontaktu z RN)
6. Praca z RN umożliwiająca powrót dziecka do domu
C. Przygotowanie i wspieranie RZ
1. Adekwatne motywacje i oczekiwania RZ wobec dzieci powierzanych
2. Adekwatne przeszkolenie RZ przygotowujące do pracy korekcyjnej z dziećmi
3. Możliwość decydowania przez RZ o doborze przyjmowanych pod opiekę dzieci
4. Zapewnienie wsparcia RZ (koordynator ROZ, grupy wsparcia, organizacje ROZ)
5. Zapewnienie RZ fachowej pomocy w kryzysach wychowawczych z dziećmi
6. Zapewnienie RZ pomocy w usamodzielnianiu dzieci
7. Zabezpieczenie RZ potrzeb socjalnych (urlop, odpoczynek, uprawnienia emerytalne itp.)
8. Raczej wsparcie ze strony CPR i MOPS niż kontrola i wymagania
D. Warunki kierowania dzieci do RZ
1. Kierowanie do rodzin z paroletnim stażem małżeńskim (min. 3 lata)
2. Niezbyt duża różnica wieku między dzieckiem a RZ (maks. 40 lat)
3. Wiek dzieci kierowanych do RZ niższy od wieku najmłodszego dziecka naturalnego RZ (min. o 2 lata)
4. Niezbyt wiele dzieci kierowanych naraz do RZ (nie więcej niż 2 dzieci naraz, nawet w wypadku rodzeństwa)
5. Ograniczenie wieku dzieci kierowanych do RZ (maks. do 12 roku życia)
6. Uprzedzanie RZ o poważnych chorobach, deficytach i problemach wychowawczych kierowanych dzieci
E. Objęcie szkoleniem, pomocą i wsparciem RZ spokrewnionych
F. Rozszerzenie udziału w ROZ organizacji pozarządowych
Federacja na rzecz Reintegracji Społecznej
Towarzystwo Psychoprofilaktyczne
RODZINNA OPIEKA ZASTĘPCZA – standardy postępowania
A. Przygotowanie rodziny naturalnej i dzieci do ROZ
1. Profesjonalna, intensywna, wszechstronna pomoc rodzinie naturalnej w kryzysie (2-3 lata)
2. Uzyskanie akceptacji przez rodzinę naturalną (RN) skierowania dzieci do rodziny zastępczej (RZ)
3. Zapewnienie możliwości swobodnego kontaktu dzieci z rodziną naturalną (RZ blisko, brak ograniczeń kontaktu z RN)
4. Stopniowe przejmowanie opieki nad dzieckiem przez RZ np. poprzez etap rodziny zaprzyjaźnionej
5. Uzyskanie wzajemnej akceptacji dziecka i RZ
6. Uzyskanie adekwatnych oczekiwań dziecka wobec RZ – przygotowanie dziecka
7. Traktowanie przez RZ opieki nad dzieckiem jako okresowej, doraźnej
8. Dalsza pomoc RN po skierowaniu dziecka do RZ, dająca szansę na powrót dzieci
B. Przygotowanie dziecka z domu dziecka do ROZ
1. Adekwatna kwalifikacja dzieci z DD do ROZ (najmłodsze, najmniej zdemoralizowane)
2. Stopniowe przejmowanie (min. 3 miesiące) opieki nad dzieckiem przez RZ np. poprzez etap rodziny zaprzyjaźnionej
3. Uzyskanie wzajemnej akceptacji dziecka i RZ
4. Uzyskanie adekwatnych oczekiwań dziecka wobec RZ – przygotowanie dziecka
a. w zakresie warunków opieki w rodzinie zastępczej,
b. w zakresie relacji z dziećmi naturalnymi rodziny zastępczej,
c. w zakresie respektowania zasad i ograniczeń swobody,
d. w zakresie respektowania warunków bezpieczeństwa i cudzej własności,
e. w zakresie gotowości do stałości i trwałości zasad i umów,
f. w zakresie gotowości do pracy nad sobą i zmian.
5. Zapewnienie możliwości swobodnego kontaktu dzieci z RN (RZ blisko RN, brak ograniczeń kontaktu z RN)
6. Praca z RN umożliwiająca powrót dziecka do domu
C. Przygotowanie i wspieranie RZ
1. Adekwatne motywacje i oczekiwania RZ wobec dzieci powierzanych
2. Adekwatne przeszkolenie RZ przygotowujące do pracy korekcyjnej z dziećmi
3. Możliwość decydowania przez RZ o doborze przyjmowanych pod opiekę dzieci
4. Zapewnienie wsparcia RZ (koordynator ROZ, grupy wsparcia, organizacje ROZ)
5. Zapewnienie RZ fachowej pomocy w kryzysach wychowawczych z dziećmi
6. Zapewnienie RZ pomocy w usamodzielnianiu dzieci
7. Zabezpieczenie RZ potrzeb socjalnych (urlop, odpoczynek, uprawnienia emerytalne itp.)
8. Raczej wsparcie ze strony CPR i MOPS niż kontrola i wymagania
D. Warunki kierowania dzieci do RZ
1. Kierowanie do rodzin z paroletnim stażem małżeńskim (min. 3 lata)
2. Niezbyt duża różnica wieku między dzieckiem a RZ (maks. 40 lat)
3. Wiek dzieci kierowanych do RZ niższy od wieku najmłodszego dziecka naturalnego RZ (min. o 2 lata)
4. Niezbyt wiele dzieci kierowanych naraz do RZ (nie więcej niż 2 dzieci naraz, nawet w wypadku rodzeństwa)
5. Ograniczenie wieku dzieci kierowanych do RZ (maks. do 12 roku życia)
6. Uprzedzanie RZ o poważnych chorobach, deficytach i problemach wychowawczych kierowanych dzieci
E. Objęcie szkoleniem, pomocą i wsparciem RZ spokrewnionych
F. Rozszerzenie udziału w ROZ organizacji pozarządowych
Marek Liciński
Federacja na rzecz Reintegracji Społecznej
Towarzystwo Psychoprofilaktyczne
UWAGI NA TEMAT RODZINNEJ OPIEKI ZASTĘPCZEJ (niespokrewnionej)
A. Niepokojące symptomy
1. Coraz trudniej znaleźć kandydatów na rodziców zastępczych
2. Coraz więcej rodzin zastępczych ma poczucie wykorzystywania przez CPR-y
3. Coraz więcej rodzin zastępczych rozwiązuje się w pierwszym okresie opieki
4. Coraz więcej rodzin zastępczych oddaje dzieci 12-14-letnie do placówek
B. Przyczyny
1. Brak pracy z rodziną naturalną i w efekcie jej negatywny stosunek do ROZ
2. Przymusowe kierowanie dzieci z rodzin naturalnych do ROZ (brak przygotowania)
3. Kierowanie najtrudniejszych dzieci z placówek do ROZ (często bez przygotowania)
4. Instrumentalny stosunek CPR-ów do rodziców zastępczych
a. bezprawne wymagania (akt ślubu, rekomendacje kościoła, szczególne warunki)
b. nastawienie na kontrolę a nie na pomoc, traktowanie jak petentów
c. narzucanie warunków opieki (arbitralny przydział dzieci, niezgodny z zasadami)
d. krótkie, powierzchowne, „formalne” szkolenie kandydatów
e. brak pomocy w kryzysach wychowawczych
f. brak grup wsparcia dla rodziców zastępczych
g. brak urlopów, odpoczynku, zastępstwa nawet dla rodzin zawodowych
h. nagminne zatrudnianie rodziców zastępczych na umowy-zlecenia (bez świadczeń)
i. nastawianie rodziców zastępczych przeciw rodzinom naturalnym
C. Warunki powodzenia ROZ
1. Rozwój pracy z rodziną naturalną, także po zabraniu dzieci
2. Umieszczanie dzieci w ROZ możliwie blisko rodzin naturalnych
3. Nacisk na czasowość opieki w ROZ
4. Kierowanie z placówek do ROZ najmłodszych i najbardziej rokujących dzieci
5. Warunkiem skierowania dziecka do ROZ musi być jego zgoda i zgoda rodziców zastępczych
6. Warunkiem skierowania dziecka do ROZ musi być okres wstępnych kontaktów umożliwiający poznanie się i podjęcie przez obie strony świadomej decyzji
7. Lepsze merytoryczne przygotowanie kandydatów do ROZ
8. Przygotowanie rodzin zastępczych do współpracy z rodzinami naturalnymi
9. Rozwój różnych form wsparcia dla rodzin zastępczych
10. Nastawienie CPR-ów na wspieranie i pomoc rodzinom zastępczym
11. Rozwój różnych form pomocy i wsparcia dla rodzin zastępczych spokrewnionych
12. Zwiększanie świadomości praw rodzin zastępczych (także w CPR-ach)
Federacja na rzecz Reintegracji Społecznej
Towarzystwo Psychoprofilaktyczne
UWAGI NA TEMAT RODZINNEJ OPIEKI ZASTĘPCZEJ (niespokrewnionej)
A. Niepokojące symptomy
1. Coraz trudniej znaleźć kandydatów na rodziców zastępczych
2. Coraz więcej rodzin zastępczych ma poczucie wykorzystywania przez CPR-y
3. Coraz więcej rodzin zastępczych rozwiązuje się w pierwszym okresie opieki
4. Coraz więcej rodzin zastępczych oddaje dzieci 12-14-letnie do placówek
B. Przyczyny
1. Brak pracy z rodziną naturalną i w efekcie jej negatywny stosunek do ROZ
2. Przymusowe kierowanie dzieci z rodzin naturalnych do ROZ (brak przygotowania)
3. Kierowanie najtrudniejszych dzieci z placówek do ROZ (często bez przygotowania)
4. Instrumentalny stosunek CPR-ów do rodziców zastępczych
a. bezprawne wymagania (akt ślubu, rekomendacje kościoła, szczególne warunki)
b. nastawienie na kontrolę a nie na pomoc, traktowanie jak petentów
c. narzucanie warunków opieki (arbitralny przydział dzieci, niezgodny z zasadami)
d. krótkie, powierzchowne, „formalne” szkolenie kandydatów
e. brak pomocy w kryzysach wychowawczych
f. brak grup wsparcia dla rodziców zastępczych
g. brak urlopów, odpoczynku, zastępstwa nawet dla rodzin zawodowych
h. nagminne zatrudnianie rodziców zastępczych na umowy-zlecenia (bez świadczeń)
i. nastawianie rodziców zastępczych przeciw rodzinom naturalnym
C. Warunki powodzenia ROZ
1. Rozwój pracy z rodziną naturalną, także po zabraniu dzieci
2. Umieszczanie dzieci w ROZ możliwie blisko rodzin naturalnych
3. Nacisk na czasowość opieki w ROZ
4. Kierowanie z placówek do ROZ najmłodszych i najbardziej rokujących dzieci
5. Warunkiem skierowania dziecka do ROZ musi być jego zgoda i zgoda rodziców zastępczych
6. Warunkiem skierowania dziecka do ROZ musi być okres wstępnych kontaktów umożliwiający poznanie się i podjęcie przez obie strony świadomej decyzji
7. Lepsze merytoryczne przygotowanie kandydatów do ROZ
8. Przygotowanie rodzin zastępczych do współpracy z rodzinami naturalnymi
9. Rozwój różnych form wsparcia dla rodzin zastępczych
10. Nastawienie CPR-ów na wspieranie i pomoc rodzinom zastępczym
11. Rozwój różnych form pomocy i wsparcia dla rodzin zastępczych spokrewnionych
12. Zwiększanie świadomości praw rodzin zastępczych (także w CPR-ach)
